Təqdim olunan istifadəyə yararlılığın funksional tərifindən göründüyü kimi, dizaynın istifadəsi yalnız bir meyarla qiymətləndirilə bilməz. Əlavə olaraq, istifadəyə yararlılığq mütləq bir dəyər deyil, müxtəlif vəziyyətlərə görə dəyişə bilər. Bu səbəbdən bir məhsulun istifadəsi mövzusunda, bir İKİ mütəxəssisinin başa düşdüyü şey adi bir insanın başa düşdüyündən fərqlidir. İKİ mütəxəssisləri, istifadənin tərifində Effektivliyi, Səmərəliliyi və Memnuniyyəti birlikdə qiymətləndirərək bir istifadə dərəcəsi yaradırlar.
Yararlılıq dərəcələri, tətbiqi alacaq müştərilər tərəfindən, tətbiqi inkişaf etdirən dizaynerlər tərəfindən tətbiq üçün təyin ediləcək hədəflər, istifadə qabiliyyətini qiymətləndirən insanlar və ya vəzifələrdəki müvəffəqiyyət dərəcələri ilə təyin edilə bilər. Tətbiqi istifadə edəcək istifadəçilər tərəfindən həyata keçiriləcəkdir. İstifadə dərəcələri, hədəf istifadəçi auditoriyasına, tətbiqdə müəyyən edilən iş və ətraf mühit amillərinə görə təyin olunmalıdır. Məsələn, köhnəyə alternativ olaraq hazırlanmış bir məhsulun istifadəsi aşağıdakı nümunə dərəcələri ilə müəyyən edilə bilər:
“İstifadəçilərin 70% -i müəyyən bir işi yeni bir təlim keçmədən yerinə yetirməli, köhnə tətbiq ilə müqayisədə 95% müvəffəqiyyət (məhsuldarlıq) və 25% daha sürətli (məhsuldarlıq) ilə” və ya "istifadəçilərin 80% -i iki günlük təlimdən sonra gündəlik işlərin 90% -ni, müvəffəqiyyət dərəcəsi 90% -dən çox və köhnə təcrübə ilə eyni tempdə, lakin daha yüksək məmnuniyyət dərəcəsi ilə yerinə yetirməlidir".
Lakin əvvəllər də bildirildiyi kimi "Bu məhsulun istifadəsi asandır" və ya "Bu məhsul istifadəçi dostudur" kimi şərhlərin istifadə dərəcəsi baxımından heç bir mənası yoxdur.
İstifadəyə yararlılığın əsas komponentləri
Kitabın birinci hissəsində qeyd edildiyi kimi, İKİ bəzi əsas komponentlərdən ibarətdir. Təbii olaraq, istifadə komponentləri də eyni komponentlər üzərində aparılır. Bu əsas komponentləri xatırlasaq, istifadə qabiliyyəti istifadəçilərin növlərindən, istifadə olunan vasitələrdən, istifadəçilərin bu alətlərlə etdikləri işlərdən və ətraf mühit şərtlərindən asılıdır (şəkil 4.4). Praktiklik daxilində qarşılıqlı əlaqə, interaktiv interfeyslər, istifadə testləri, istifadəçi psixologiyası, sosial-texnoloji sistem dizaynı və yeni texnologiyalara müqavimət kimi mövzular araşdırılır.İstifadəçi
İstifadəçi, müəyyən bir xidmət / məhsul və ya sistemdən istifadə etməsi gözlənilən hədəf auditoriyasıdır. İstifadəçilər istifadə istəklərinə, demoqrafik məlumatlara, təcrübə səviyyəsinə və həmin xidmət / məhsul və ya sistemdən istifadə üçün təlimlərə görə qruplaşdırıla bilər. Məhsul üçün dizayn və inkişaf proseslərində bu istifadəçi profillərinin və ya şəxsi məlumatların işığında bir strategiya yaradıla bilər. Bəzi tətbiqlərdə istifadəçilər dar bir qrupla məhdudlaşa bilər. Məsələn, təyyarə və ya qatar simulyatorları bu cür tətbiqlərdir. Digər tərəfdən, onlayn alış-veriş saytından kredit kartı olan hər kəs istifadə edə bilər. Buna görə geniş bir istifadəçiyə xidmət göstərir. Digər tərəfdən e-hökumət tətbiqlərində vətəndaşlara xidmət edən daha geniş bir istifadəçi bazası ilə qarşılaşılır.İKİ istifadəsi tədqiqatlarında ediləcək ilk şey istifadəçi analizini aparmaq və hədəf auditoriyanı təmsil edən istifadəçi qrupu nümunəsi yaratmaqdır. Nümunə hazırlanarkən yaş, təhsil, cinsiyyət, işlə əlaqəli təcrübə, kompüterdən istifadə təcrübəsi və sosial-iqtisadi vəziyyət kimi amillər nəzərə alınır.
Vasitə/İnterfeys
Vasitə/İnterfeys istifadəçinin qarşılıqlı əlaqədə olduğu, dizaynerlər tərəfindən ortaya çıxarılan və tez-tez dizayn problemləri ilə üzləşən məhsullardır. İstifadə sahəsi, məqsədi və hədəf auditoriyası baxımından fərqlənə bilərlər. Bunlar istifadəçilər tərəfindən müəyyən bir tapşırıq və xüsusi kontekstdə istifadə edilə bilər. İKİ baxımından əsas məqsəd, istifadəçilərin bu interfeysdən səmərəli, məhsuldar və məmnuniyyətlə istifadə etmələridir. Bu məqsədlə istifadəçilər interfeysdən istifadə edərkən problemlərini başa düşməyə və dizaynı yaxşılaşdırmağa çalışarkən praktiklik mühəndisləri müşahidələr aparırlar.Tapşırıq
Tapşırıq, istifadəçinin əlaqə qurduğu vasitə ilə həyata keçirməyə çalışdığı fəaliyyətdir. Dizayn problemi olan nəqliyyat vasitələrində istifadəçilər bu tapşırığın icrası zamanı problemlərlə qarşılaşırlar. Fərqli istifadəçilər qrupları eyni tapşırıqları yerinə yetirmək üçün istifadə edə bilərlər. Bu səbəbdən istifadə problemlərinin aşkarlanması müddətində istifadə mühəndislərinin ilk araşdırmalarından biri də ətraflı tapşırığı təhlil etməkdir (Tapşırıq Analizi).Kontekst
Kontekst, yuxarıdakı bütün elementlərin mövcud olduğu mühitdir. Fərqli istifadəçi qruplarını, alətlərini və tapşırıqlarını ehtiva edir. Eyni vasitə və istifadəçi bir kontekstdə fərqli, digərində fərqli davrana bilər. Məsələn, sakit bir ofis şəraitində və avtombil idarə edərkən cib telefonu istifadə etmək arasında ciddi istifadə fərqləri ola bilər. Buna görə Kontekst Analizi, istifadə testlərində əsas əməliyyatlardan biridir.